Bir İşletme Verisi Olarak Ciro KPI ‘ları ve İlgili Göstergeler

KPI (Key Performance Indıcator – Anahtar Performans Göstergesi) ile ilgili olarak yakınlarda kapsamlı bir yazı yazmayı planlamaktayım. Ancak bu yazıdan önce, hem konuya bir giriş yapmış olmak, hem de üzerinde çok durduğumuz ciro hususu ( Ciro KPI ‘ları) ile ilgili bazı hatırlatmalarda bulunmak adına bu yazıyı kaleme almak istedim.

Ölçemediğinizi yönetemezsiniz !

KPI en özet haliyle, işletmenin sayısal olarak belirlediği hedefler olarak tanımlanabilir. Her işletmenin tek bir hedefi olduğu ve bunun da kar etmek olduğu düşünüldüğünde, aslında her işletme için temel bir tek KPI olduğu teorik olarak düşünülebilir. Uygulamada ise, bu tek ve temel amaca ulaşmak için bir çok farklı parametre olduğundan, ölçülebilir ve rakamlarla ifade edilebilir her bir parametre için bir veya birden fazla KPI atanması söz konusudur. Bunun bir diğer anlamı da, her işletme için, kendi yapısına bağlı olarak ortaya konulabilecek onlarca hatta belki yüzlerce KPI olduğudur.

Başlangıçta da belirttiğimiz üzere, bu yazımızda en önemli KPI’ lardan birisi olan ciro ve ciro ile ilgili göstergelere değinilecektir. Ciro (Hasılat) başlı başına bir KPI’ dır aslında. Ciro artış oranı (Revenue Growth Rate) oranı da öyle. Şirketin temel hedeflerinden birisidir. Karlılık ile en yakından ilişkisi olan olgudur ve şahsımca karlılık şirketin beyni ise, ciro kalbi olarak tanımlanmaktadır. Ciro ve karlılık arasındaki ilişkiye dair yazmış olduğum “Ciro mu kar mı?” başlıklı yazıma da göz atmanızı tavsiye ederim.

Bilanço dönemi sonunda elde edilmesi beklenen (hedeflenen) ciro rakamını KPI listemizin en başına yazmamız gerekmektedir. Bu hedefe ulaşma (yaklaşma) oranımız da işletmenin başarısı için anahtar bir gösterge niteliğinde olacaktır. Karlılık hesabında da yine ciro bilgisi göz önünde bulundurulduğundan, karlılık KPI’ ları da bu başlık altında düşünülebilir.

Bununla birlikte ciroyu salt tek bir gelir rakamı olarak görmekten ziyade bazı diğer KPI’ lar içerisinde de veri olarak kullanmak fayda sağlayacaktır. Bu anlamda benim en çok kullandığım KPI (özellikle, şu anda hizmet sektöründe çalışıyor olmam ve en büyük gider kaleminin “personel” olması nedeniyle), “Personel Başına Ciro” dur (Revenue Per Employee). Alt kısımdaki özet ve örnek tablonun (burada verilen sayılar ve veriler tamamen örnek olması bakımından rastgele ve hesap kolaylığı amacıyla yuvarlak rakamlardan seçilmiştir) bu hususta yardımcı olacağını düşünmekteyim:

Tablo I : Aylara göre personel sayısı

Tablo II: Personel başına ortalama ciro ve personel başına çalışma karlılığı

Tablo III: Personel başına brüt işçilik giderleri payı

Ciro ile ilgili olarak bakılması gereken bir diğer önemli KPI ise, özellikle mağazacılık/perakendecilik ile uğraşanların mutlaka bakmaları gereken “Metrekare Başına Ciro” dur. AVM’ lerin yaygınlaşması ve bu mecralarda ödenen kiraların yüksek olması nedeniyle “Metrekare Başına Ciro”, bu sektör için son yıllarda ilk bakılan göstergelerden birisi konumuna gelmiş bulunmaktadır. Metrekare Başına Ciro, “Satış Alanı Verimliliği” olarak da adlandırılmaktadır.

Ciro ile ilgili bir diğer önemli gösterge de, müşteri başına ortalama hasılattır. Sektöre göre sepet ağırlığı da denilen bu veri, her bir müşterinin ortalama olarak ne kadarlık alışveriş yaptığını göstermesi bakımından özellikle perakende sektörü için oldukça önemlidir.

Kanal bazında ciro da, yurt içi, yurt dışı, e-ticaret, markalı-fason vb. ayrı kanallar üzerinden satış yapan firmaların, her bir kanalın cirosunu birlikte görebilmesi ve kanal verimliliğini karşılaştırmalı olarak değerlendirebilmesi adına gerekli bir Anahtar Performans Göstergesidir.

Çok fazla rastlamasak da, Sermaye-Satış Oranı (CAPEX to Sales Ratio) da şirket yöneticileri tarafından değerlendirilen KPI’ lardan bir tanesidir.